درمان فیبروم رحم؛ شایع‌ترین تومور غیرسرطانی

فیبروم رحم، یک نوع شایع تومور غیرسرطانی است که می‌تواند در داخل و روی رحم شما رشد کند. همه فیبروم‌ها علائمی ایجاد نمی‌کنند؛ اما زمانی‌که علائم ایجاد می‌کنند، باید به دنبال درمان فیبروم رحم رفت. علائم می‌تواند شامل خونریزی شدید قاعدگی، کمردرد، تکرر ادرار و درد در حین رابطه جنسی باشد. فیبروم‌های کوچک، اغلب نیازی به درمان ندارند؛ اما فیبروم‌های بزرگتر را می‌توانیم با کمک جراحی، درمان کنیم.

اگر فکر می‌کنید که به فیبروم‌های رحمی مبتلا شده‌اید، یا هر نوع درد لگنی دارید که از بین نمی‌رود، برای تشخیص دقیق به پزشک متخصص مراجعه کنید. علائم فیبروم در زنان متفاوت است و به عوامل زیادی مانند اندازه، محل و تعداد فیبروم‌ها بستگی دارد.

روش‌های مختلفی برای درمان فیبروم رحم وجود دارد. درمان مورد نیاز شما، بستگی به نوع فیبروم در بدن شما دارد. در برخی موارد، میومکتومی و یا حتی هیسترکتومی، بهترین و گاهی تنها انتخاب برای از بین بردن درد است. فیبروم‌ها می‌توانند برای برخی از خانم‌ها بسیار دردناک باشند؛ اما سرطانی نیستند، به‌ندرت در بارداری تداخل ایجاد می‌کنند و معمولاً پس از یائسگی کوچک می‌شوند.

فیبروم چیست؟

فیبروم‌های رحمی (که لیومیوم نیز نامیده می‌شوند) ضایعاتی هستند که در دیواره رحم یا روی دیواره رحم شما تشکیل می‌شوند. این تومورها معمولاً غیرسرطانی (خوش‌خیم) هستند و شایع‌ترین تومور غیرسرطانی در زنان به شمار می‌روند. گاهی اوقات این تومورها بسیار بزرگ می‌شوند و باعث درد شدید شکم و پریودهای سنگین می‌شوند.

در بیشتر موارد، آن‌ها اصلاً هیچ نشانه یا علامت خاصی را ایجاد نمی‌کنند. از این رو علت ایجاد فیبروم، ناشناخته است. طبق گزارش دفتر سلامت زنان، حدود 20 تا 80 درصد زنان تا سن 50 سالگی، به این بیماری مبتلاء می‌شوند. با این حال، اکثر زنان هیچ علامتی ندارند و ممکن است هرگز متوجه وجود فیبروم در رحم خود نشوند.

انواع فیبروم رحم

فیبروم‌ها انواع مختلفی دارند. انواع فیبروم‌ها، بسته به محل آن‌ها در رحم یا روی رحم، متفاوت هستند و روش درمان فیبروم رحم در هر یک از این نمونه‌ها هم، با یکدیگر تفاوت دارد. از جمله:

فیبروم‌های داخل دیواره: فیبروم‌های داخل دیواره، شایع‌ترین نوع فیبروم‌ها به شمار می‌روند. آن‌ها در دیواره عضلانی رحم ظاهر می‌شوند. فیبروم‌های داخل دیواره، ممکن است بزرگتر شوند و رحم شما را کشیده کنند.

فیبروم ساب‌سروزال: فیبروم ساب‌سروزال در قسمت بیرونی رحم شما تشکیل می‌شود که به آن «سروزا» می‌گویند. آن‌ها ممکن است به اندازه‌ای بزرگ شوند که رحم شما را از یک طرف، بزرگتر نشان دهند.

فیبروم ساقه‌دار: فیبروم ساب‌سروزال می‌تواند یک ساقه ایجاد کند؛ یک پایه باریک که از تومور حمایت می‌کند. این نوع فیبروم‌ها، به‌عنوان «فیبروم ساقه‌دار» شناخته می‌شوند.

فیبروم‌های زیر مخاطی: این نوع تومورها در میومتر و لایه ماهیچه‌ای میانی رحم شما ایجاد می‌شوند. فیبروم‌های زیر مخاطی به اندازه انواع دیگر فیبروم، رایج نیستند.

فیبروم دهانه رحم: فیبروم دهانه رحم، بر روی دهانه رحم ایجاد می‌شود که رحم را به واژن متصل می‌کند. این نوع از فیبروم‌ها نیز نادر هستند.

علائم فیبروم رحم

علائم شما در ابتلا و درمان فیبروم رحم به تعداد تومورها و همچنین محل و اندازه آن‌ها بستگی دارد. به‌عنوان مثال، فیبروم‌های زیر مخاطی، ممکن است باعث خونریزی شدید قاعدگی و مشکل در بارداری شود. اگر تومور شما بسیار کوچک است یا در حال یائسگی هستید، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید. فیبروم‌ها حتی ممکن است در دوران یائسگی و بعد از یائسگی کوچک شوند.

این مسئله، به این دلیل است که سطح استروژن و پروژسترون شما در دوران یائسگی کاهش می‌یابد. این هورمون‌ها رشد فیبروم را تحریک می‌کنند. از این رو می‌توانیم علائم فیبروم رحم را، چنین بیان کنیم:

• خونریزی شدید در طی قاعدگی
• لخته‌های قاعدگی
• قاعدگی که بیشتر از حد معمول طول بکشد.
• افزایش دردهای قاعدگی
• درد در لگن یا کمر
• احساس فشار یا پری در زیر شکم
• تورم یا بزرگ شدن شکم
• افزایش ادرار
• درد در هنگام رابطه جنسی

علل ابتلا به فیبروم رحم

مشخص نیست که چرا فیبروم‌ها ایجاد می‌شوند. چند عامل مختلف، ممکن است بر شکل‌گیری آن‌ها تأثیر بگذارد. از این رو باید پیش از درمان فیبروم رحم، این علل را بشناسید و مورد بررسی قرار دهید. از جمله:

هورمون‌ها: تخمدان‌ها، استروژن و پروژسترون تولید می‌کنند. این هورمون‌ها باعث می‌شوند که پوشش رحم در هر دوره قاعدگی، بازسازی شود و رشد فیبروم‌ها را تحریک کند.

سابقه خانوادگی: فیبروم ممکن است در اعضاء یک خانواده ایجاد شود. اگر مادر، خواهر یا مادربزرگ شما، سابقه این بیماری را داشته باشد، ممکن است شما نیز به آن مبتلاء شوید. افراد در صورت داشتن یک یا چند مورد از عوامل زیر، در معرض خطر بیشتری برای ابتلاء به فیبروم رحم هستند:

• سابقه خانوادگی فیبروم رحم
• 30 سالگی و بیشتر از آن
• وزن بدن بالا
• افرادی که آمریکایی آفریقایی تبار هستند، نسبت به سایر اقوام، در معرض خطر بیشتری در ابتلاء به فیبروم هستند.

مقایسه فیبروم رحم با کیست تخمدان

کیست تخمدان، نوع دیگری از رشد غیرطبیعی است که در تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند در حالی که فیبروم‌ها در رحم ایجاد می‌شوند. اغلب این کیسه‌های پر از مایع، درست مانند فیبروم‌ها، غیرسرطانی و بدون علامت هستند. هنگامی‌که علائم کیست‌های تخمدان ظاهر می‌شوند، می‌توانند منجر به درد لگن، نفخ و تغییر در چرخه قاعدگی شوند.

روش‌های تشخیص فیبروم رحم

برای تشخیص صحیح و درمان فیبروم رحم، باید به پزشک متخصص زنان جهت معاینه لگنی مراجعه کنید. در طول این معاینه، ایشان وضعیت، اندازه و شکل رحم شما را بررسی خواهد کرد. همچنین ممکن است نیاز به آزمایش‌های تصویربرداری داشته باشید.

سونوگرافی، از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری از رحم شما استفاده می‌شود. انجام آن به پزشک شما این امکان را می‌دهد تا ساختارهای داخلی رحم شما و همچنین فیبروم‌ها را مشاهده کند. سونوگرافی ترانس واژینال، که در آن یک گره اولتراسوند وارد واژن می‌شود و تصاویر واضح‌تری ارائه می‌دهد؛ بهتر است. زیرا در طول انجام سونوگرافی، به رحم نزدیک‌تر است.

روش‌های درمان فیبروم رحم

یک پزشک بر اساس سن شما، اندازه فیبروم‌ها و سلامت کلی شما، برنامه درمانی شما را تنظیم می‌کند. می‌توان برای درمان مشکل فیبروم رحم، از روش‌های متعددی استفاده کرد. از جمله:

دارو درمانی

ممکن است داروهایی برای تنظیم سطح هورمون‌ها در جهت کوچک کردن فیبروم‌ها تجویز شوند. در این میان، آگونیست‌های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین، مانند لوپرولید استات، باعث کاهش سطح استروژن و پروژسترون شما می‌شوند. این در نهایت، قاعدگی را متوقف می‌کند و فیبروم‌های شما را کوچک‌تر می‌کند.

آگونیست‌های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین، همچنین به کوچک شدن فیبروم‌ها کمک می‌کنند. این داروها با متوقف کردن بدن شما از تولید هورمون محرک فولیکول و هورمون لوتئین کننده، جلوگیری می‌کنند. نمونه‌ها عبارتند از:

روش‌های غیرتهاجمی یا کم‌تهاجمی برای درمان فیبروم رحم

جراحی اولتراسوند، یک روش جراحی جدید و کاملاً غیرتهاجمی است. شما در داخل یک دستگاه MRI مخصوص دراز می‌کشید، که به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل رحم شما را مشاهده کند. امواج صوتی با فرکانس بالا به سمت فیبروم‌ها هدایت می‌شوند تا آن‌ها را از بین ببرند.

روش‌های میولیز (مانند Acessa) فیبروم‌ها را با استفاده از منابع حرارتی مانند جریان الکتریکی یا لیزر کوچک می‌کنند؛ در حالی‌که «کرایومیولیز» فیبروم‌ها را منجمد می‌کند. در طول فرسایش آندومتر، یک پزشک متخصص، ابزار خاصی را وارد رحم شما می‌کند تا با استفاده از گرما، جریان الکتریکی، آب داغ یا سرمای شدید، پوشش رحم را از بین ببرد.

یکی دیگر از گزینه‌های غیرجراحی، «آمبولیزاسیون فیبروم رحمی» است. در این روش، ذرات ریز به داخل رحم تزریق می‌شوند تا جریان خون فیبروم‌ها قطع شود. در این روش ممکن است فیبروم‌ها کوچکتر شوند ولی از بین نمی‌روند. حتما این نکته را در نظر داشته باشید، که این روش برای خانم‌هایی که قصد بارداری دارند اصلا مناسب نخواهد بود.

عمل جراحی فیبروم رحم

ممکن است برای برداشتن ضایعات بسیار بزرگ یا چندین فیبروم، جراحی انجام دهید. این روش به‌عنوان «میومکتومی» شناخته می‌شود. در طول میومکتومی شکمی، جراح یک برش بزرگ در شکم ایجاد می‌کند تا به رحم دسترسی پیدا کند و فیبروم‌ها را خارج کند. البته بهتر است در نظر داشته باشید که فیبروم‌ها ممکن است پس از میومکتومی، دوباره رشد کنند.

همچنین، بدانید بارداری باعث افزایش تولید استروژن و پروژسترون در بدن شما می‌شود. فیبروم‌ها ممکن است در دوران بارداری به سرعت رشد کرده و بزرگتر شوند. اگر وضعیت شما بدتر شود یا هیچ درمان دیگری مؤثر نباشد، پزشک ممکن است عمل هیسترکتومی را انجام دهد. پس بهتر است پیش از بروز چنین مشکل بزرگی، اقدام به درمان فیبروم رحم نمایید.

بهتر است این نکته را در نظر داشته باشید، که تنها راه درمانی فیبروم، جراحی است. ولی ‌تمام فیبروم‌ها نیاز به جراحی ندارند و پزشک بر اساس سایز توده و محل قرارگیری آن تصمیم به جراحی می‌گیرد. خیلی از فیبروم‌ها توسط پزشک متخصص تحت نظر گرفته می‌شوند و سونوگرافی‌های دوره‌ای به منظور بررسی سایز فیبرم‌ها، بر روی آنها انجام می‎شود. در نهایت نیز، پزشک متخصص بهترین روش درمان را برای آن انتخاب خواهد کرد.

جمع‌بندی

درمان فیبروم رحم، بسته به اندازه، تعداد و محل فیبروم‌ها و همچنین علائمی که ایجاد می‌کنند، می‌تواند متفاوت باشد. اگر هیچ علامتی از فیبروم تجربه نمی‌کنید، ممکن است نیازی به درمان آن نداشته باشید. فیبروم‌های کوچک اغلب می‌توانند بدون درمان، به حال خود رها شوند. برخی از افراد، هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند یا مشکلی در ارتباط با فیبروم‌ها ندارند. ولی بررسی دوره‌ای این توده‌ها با سونوگرافی لازم است و باید جدی گرفته شود.

فیبروم رحم، یک بیماری شایع است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. بهترین روش‌ها برای درمان فیبروم رحم، به برنامه‌های شما برای بارداری در آینده بستگی دارد. پس بهتر است برای انتخاب بهترین روش درمان، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. دکتر آزیتا ناصری متخصص زنان، زایمان و نازایی، به منظور جلوگیری از بروز هرگونه مشکلی در بیماران خود، بهترین روش درمان را به آنها پیشنهاد می‌کند.

از این رو می‌توانید با اطمینان نزد ایشان اقدام به درمان فیبروم رحم و دیگر بیماری‌ها همچون درمان تنبلی تخمدان، درمان افتادگی رحم، کولپوسکوپی و … نیز نمایید.

سوالات متداول

1- آیا فیبروم رحم، باعث درد می‌شود؟

فیبروم‌ها تومورهای غیرسرطانی هستند که روی دیواره یا پوشش داخلی رحم رشد می‌کنند. بسیاری از زنان در برخی مواقع، فیبروم‌های رحمی خواهند داشت؛ اما معمولاً بیشتر این زنان، علائمی را تجربه نمی‌کنند. برای برخی، درد ناشی از فیبروم می‌تواند شدید باشد. به علاوه، این مسئله می‌تواند باعث خونریزی شدید قاعدگی و دوره‌های طولانی‌مدت قاعدگی شود.

2- بهبودی از درد فیبروم چقدر طول می‌کشد؟

درد فیبروم ممکن است پس از یائسگی کاهش یابد؛ هرچند که احتمال دارد به‌طور کامل از بین نرود. اگر برای درمان فیبروم رحم، روش جراحی را انتخاب کرده باشید، احتمالاً درد شما مدت کوتاهی پس از جراحی، تسکین می‌یابد؛ اما ممکن است بسته به سن شما، فیبروم‌ها بعداً دوباره عود کنند.

3- جهت درمان فیبروم رحم، چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

هر درد لگنی، هر چقدر هم که خفیف باشد، دلیلی برای مراجعه به پزشک یا متخصص زنان است. اگر با مشکلاتی همچون دوره‌های قاعدگی بیش از حد سنگین و طولانی، لکه‌بینی بین دوره‌ها، درد لگن یا فشاری که از بین نمی‌رود یا درد شدید لگن که به‌طور ناگهانی ایجاد می‌شود، مشکل در ادرار کردن و ….  مواجه می‌شوید، بهتر است حتما برای درمان مشکل فیبروم رحم به پزشک مراجعه کنید.

• آیا طب سوزنی می‌تواند به درمان فیبروم رحم کمک کند؟

در این مورد باید بیان کنیم که در حال حاضر اطلاعات دقیقی در دسترس نیست و نیاز به مطالعات بیشتری دارد.

5- اگر فیبروم‌ها درمان نشوند، چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر علائمی ندارید، درمان فیبروم رحم ممکن است ضروری نباشد. اگر فیبروم‌های بزرگ دارید یا علائم شما باعث درد و ناراحتی می‌شود، درمان فیبروم ممکن است بهترین گزینه باشد. فقط شما و پزشک‌تان می‌توانید بهترین روش درمانی را تعیین کنید. البته عدم درمان این مشکل، می‌تواند مشکلات بسیاری را برای شما به همراه داشته باشد که بهتر است درمان آن را جدی بگیرید.