زایمان طبیعی

چه تصمیم به انجام زايمان طبيعي داشته باشید یا بخواهید اقدام به انجام زایمان سزارین نمایید، همگی، از اشکال زایمان به‌حساب می‌آیند. صرف نظر از اینکه نوزاد خود را چگونه به دنیا می‌آورید، شما یک «ابرقهرمان» هستید.

اصطلاح «تولد طبیعی» از لحاظ تاریخی، برای اشاره به «زایمان بدون دارو» استفاده ‌شده است. در برخی موارد، این اصطلاح، به معنای عدم استفاده از داروهای مسکن در حین زایمان، اما انجام سایر مداخلات پزشکی مانند نظارت بر قلب جنین است؛ یا می‌تواند به معنای عدم انجام هیچ‌گونه مداخله پزشکی باشد.

بدون داروهای ضددرد، زنان برای کمک به تسکین درد، به تکنیک‌های آرام‌سازی و تنفس کنترل‌شده روی می‌آورند. ممکن است تصور کنید زايمان طبيعي، تنها در یک مرکز زایمان و با کمک یک ماما انجام می‌شود؛ در حالی که باید بگوییم در بیمارستان نیز امکان انجام زایمان به صورت طبیعی وجود دارد.

دلایل انتخاب زایمان طبیعی

اگر فکر می‌کنید زایمان بدون دارو، غیرممکن به ‌نظر می‌رسد، دلایل زیادی وجود دارد که چرا برخی از زنان، به این نوع زایمان روی می‌آورند. داروهای ضددرد می‌توانند بر روی زایمان، تأثیراتی را مانند تسریع یا کند کردن فرآیند زایمان، بگذارند؛ همچنین، این داروها می‌توانند اثراتی مانند کاهش فشار خون یا ایجاد حالت تهوع بر روی مادر داشته باشند.

این در حالی است، که بیشتر زنان زايمان طبيعي را انتخاب می‌کنند؛ چون می‌خواهند که کنترل بیشتری بر روی روند زایمان خود، از جمله مدیریت درد داشته باشند. یا ممکن است احساس کنند که عدم استفاده از دارو به آن‌ها کمک می‌کند تا به تجربه زایمان نزدیک‌تر شوند و آن را واضح‌تر به‌خاطر بسپارند.

خطرات بالقوه انجام زایمان به صورت طبیعی

نمی‌خواهیم در اینجا، صرفاً از بدیهیات برای شما صحبت کنیم؛ اما شما قطعاً در حین زایمان، احساس درد خواهید داشت. حتی اگر قبلاً بچه‌دار شده باشید و زايمان طبيعي را تجربه کرده باشید؛ نمی‌دانید درد شما در حین زایمان، چقدر بد خواهد بود یا چقدر می‌توانید با آن کنار بیایید.

هر نوع زایمانی، چه اینکه از داروهای مسکن استفاده کنید یا خیر، خطر بروز عوارضی مانند از دست‌دادن خون زیاد یا مشکلات بند ناف را با خود به همراه دارد. تشخیص یا درمان این عوارض بدون مداخله پزشک، ممکن است دشوار باشد.

افرادی که حاملگی‌های کم‌خطر دارند، بهترین کاندید برای انجام زايمان طبيعي هستند. در صورتی‌که ممکن است به دلایلی، این نوع زایمان بهترین گزینه برای شما نباشد. اگر حاملگی پرخطری دارید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که اقدام به انجام زایمان به صورت طبیعی نکنید. شرایط بارداری شما احتمالاً پرخطر در نظر گرفته شود، اگر:

• قبلاً بر روی رحم خود عملی مانند عمل سزارین انجام داده باشید.
• سابقه شرایط پزشکی مانند دیابت، پره‌اکلامپسی، یا مشکلات انعقاد خون را داشته باشید.
• بارداری دوقولو یا چندقولویی قبلا داشتید.
• در دوران بارداری با مشکلات خاصی مانند محدودیت رشد جنین یا مشکلات جفت، مواجه شده باشید.

انتظارات در طی انجام زايمان طبيعي

در زایمان به صورت طبیعی، شما اجازه می‌دهید روند زایمان، خود به خود شروع شود و بدون مداخله پزشکی، زمان زایمان آغاز شده و پیشرفت کند. زایمان شما القاء یا تسریع نمی‌شود؛ مگر اینکه از نظر پزشک ضروری باشد. اگر قصد دارید نوزاد خود را در بیمارستان یا مرکز زایمان به دنیا بیاورید، پزشک یا ماما می‌تواند به شما در انتخاب بهترین زمان برای مراجعه، کمک کند.

بسته به ترجیحات شخصی شما، ممکن است به‌طور مداوم تحت نظر قرار بگیرید، مثلاً با یک مانیتور قلب جنین را (فقط در صورت لزوم) تحت نظر باشید؛ یا در فواصل زمانی منظم تحت نظر باشید تا مطمئن شوید که همه چیز به خوبی پیش می‌رود. شما مداخله پزشکی خاصی را دریافت نخواهید کرد؛ مگر اینکه برای ایمنی یا سلامت شما یا نوزادتان ضروری باشد.

مانند تمام روش‌های دیگر زایمان، زايمان طبيعي هم در هر فردی با یک مدت زمان متفاوت انجام می‌شود. بدون مداخله پزشک، دهانه رحم شما به ‌طور طبیعی گشاد شده و به شما دارویی برای تسریع زایمان داده نمی‌شود؛ بنابراین ممکن است که زایمان شما بیشتر طول بکشد. از طرف دیگر، مداخلات پزشکی مانند اپیدورال نیز می‌تواند روند زایمان را کندتر کند.

به‌ خاطر داشته باشید که برای مادرانی که اولین تجربه زایمان طبیعی خود را دارند، اغلب این مدت زمان، بیشتر طول می‌کشد. میزان درد زایمان طبیعی نیز برای همه متفاوت است. انواع مختلفی از روش‌های تسکین درد وجود دارد که می‌توانید در حین زایمان از آن‌ها استفاده کنید.

روش‌های مختلف تسکین درد در حین زايمان طبيعي، عبارتند از:

• تکنیک‌های تنفس
• ماساژ
• دوش آب گرم یا حمام
• یافتن راحت‌ترین موقعیت بدنی برای شما
• تکنیک‌های حواس‌پرتی، مانند موسیقی یا بازی
• پد حرارتی یا کیسه یخ
• توپ زایمان
• طب فشاری
• حمایت عاطفی

در بیشتر موارد، شما می‌توانید بلافاصله پس از تولد، در کنار فرزند خود بمانید و در صورت تمایل، به محض اینکه آماده شدید، شیردهی را شروع کنید. به منظور آماده شدن برای زایمان بدون مداخله پزشکی، مطمئن شوید که برنامه زایمان طبیعی شما واضح است و پزشک، ماما یا سایر افراد حامی می‌دانند که می‌خواهید زايمان طبيعي شما چگونه پیش رود.

همچنین می‌توانید به تنهایی یا با شریک زندگی خود به کلاس‌های آموزش زایمان بروید تا یاد بگیرید که در طی زایمان داشتن به صورت طبیعی، چه انتظاراتی باید داشته باشید. به علاوه اینکه، با تکنیک‌های مدیریت درد و آرامش، آشنا شوید. حتماً آن تکنیک‌ها را تمرین کنید تا روش‌هایی را پیدا کنید که برای شما بهترین کارآیی و اثربخشی را دارند.

اگر در حین زایمان نظر خود را تغییر دهید چه؟

اگر درد خیلی شدید شود، ممکن است برخی از زنان در حین زایمان، نظر خود را تغییر دهند. اگر این کار را انجام دهید، کاملاً خوب است. اگر برنامه زایمان خود را دنبال نمی‌کنید، خیلی به خودتان سخت نگیرید. تقریباً در هر زمانی از زایمان خود می‌توانید مقداری داروی ضددرد مصرف کنید، تا زمانی‌که سر نوزاد شروع به بیرون زدن نکرده باشد.

در اوایل زایمان، ممکن است داروی بلوک اپیدورال یا بلوک‌های ستون فقرات به شما داده شود. هر دوی این داروها، به شما اجازه می‌دهند که با وجود درد بسیار کم، در حین زایمان بیدار و هوشیار باشید. انواع مختلفی از داروها را می‌توانیم در تزریق اپیدورال یا نخاعی تجویز کنیم. نوع دیگر، استفاده از نوعی داروی بی‌حس‌کننده است که شما را از ناحیه کمر به پایین، بی‌حس می‌کند.

بلوک اپیدورال در عرض 20 دقیقه پس از تزریق، شروع به تسکین درد می‌کند و می‌توانیم مقدار آن را در طول زایمان تنظیم کنیم. بلوک‌های ستون فقرات، بلافاصله شروع به کار می‌کنند؛ اما فقط یک تا دو ساعت دوام می‌آورند. هرچند که آن‌ها را فقط می‌توانیم یک بار در طول زایمان، مورد استفاده قرار دهیم.

بسته به دارویی که از طریق اپیدورال به شما داده می‌شود، می‌توان فشار را در حین زايمان طبيعي بر روی شما سخت‌تر کرد. بنابراین، بلوک‌های پودندال معمولاً در اواخر زایمان به شما داده می‌شوند. بلوک پودندال درد واژن و رکتوم را تسکین می‌دهد؛ اما به شما این امکان را می‌دهد که عضلات شکم را کنترل کرده و فشار دهید.

بلوک پودندال معمولاً درست قبل از به دنیا آمدن فرزند، به شما داده می‌شود. تسکین درد به اندازه اپیدورال عالی نیست؛ اما می‌تواند به روند تولد فرزند شما کمک کند. بلوک‌های پوندال نیز بر روی فرزند شما تأثیر نمی‌گذارند. از این رو استفاده از آنها مشکلی نخواهد داشت.

روند بهبودی بعد از زایمان طبیعی

بهبودی بعد از هر نوع زایمان، به خود فرد بستگی دارد. بسیاری از زنان، طی شش تا هشت هفته بعد از زایمان، احساس بهبودی کامل می‌کنند؛ اما برای برخی دیگر این روند بهبودی، ممکن است ماه‌ها طول بکشد. روند بهبودی بعد از این نوع زایمان، مشابه با هر نوع زایمان دیگری است. احتمالاً حداقل به مدت چند روز درد خواهید داشت.

نشستن روی کیسه یخ یا وان حمام آب گرم می‌تواند کمک‌کننده باشد. فراموش نکنید که از خودتان مراقبت کنید و تا جایی که می‌توانید استراحت کنید تا زمانی‌که به‌طور کامل بهبود پیدا کنید.

اورژانس پزشکی بالقوه

علائم زیر می‌تواند نشانه یک عارضه جدی، بعد از زايمان طبيعي باشد:

• خونریزی شدید واژن
• تب
• سرگیجه یا غش
• سردرد شدیدی که از بین نمی‌رود
• ادرار دردناک
• درد و تورم در پاهای شما
• درد شکمی که بدتر می‌شود یا بروز درد شکمی جدید

اگر هر گونه نگرانی‌ای دارید، حتی اگر این علائم را ندارید، بهتر است به پزشک خود مراجعه نمایید. دکتر آزیتا ناصری متخصص زنان و زایمان، با نهایت دقت و مهارت تمامی شرایط شما را پیش از زایمان و پس از زایمان مورد بررسی قرار داده و در صورت لزوم برای برطرف کردن مشکلات به شما کمک خواهد نمود. از این رو می‌توانید با اطمینان به ایشان مراجعه کرده و مسائل و مشکلات دوران زایمان و حتی پیش از زایمان خود را نزد ایشان برطرف سازید.

جمع‌بندی

پزشک یا ماما می‌تواند به شما در درک بهتر روند زایمان طبیعی و آنچه انتظار دارید کمک کند. اگر به زایمان بدون دارو علاقه دارید، با آن‌ها در مورد اینکه آیا می‌توانید اقدام به انجام این نوع زایمان نمایید، و یا این نوع زایمان برای شما مناسب است یا خیر، صحبت کنید.

خانم دکتر آزیتا ناصری متخصص زنان و زایمان، تمامی اطلاعات را در خصوص روند انجام زایمان چه به صورت طبیعی و چه سزارین، در اختیار شما قرار خواهد داد. همچنین شما می‌توانید از ایشان اطلاعاتی در خصوص افسردگی پس از زایمان، دیابت بارداری یا حتی درمان نازایی، اطلاعاتی دریافت کنید. سپس اقدام به برطرف کردن مشکلات خود نزد ایشان نمایید.

سؤال‌های متداول

1. چگونه می‌توانم متوجه شوم که روند زايمان طبيعي من، دارد شروع می‌شود؟

اگر تجربه تولد اولین نوزاد شما باشد، تشخیص اینکه درد شما ناشی از انقباضات براکستون هیکس (که «انقباضات تمرینی» نیز نامیده می‌شود) است یا انقباضات «به دنیا آمدن نوزاد»، دشوار است. از پزشک خود بپرسید که چگونه می‌توانید به بهترین نحو، بین این دو تمایز قائل شوید و چگونه انقباضات تمرینی را مدیریت کنید.

2. چه زمانی باید به بیمارستان بروم؟

از پزشک خود بپرسید که چه زمانی باید به بیمارستان بروید تا به موقع به آنجا برسید و زایمان طبیعی ایمن داشته باشید. او می‌تواند به شما دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه زمان‌بندی انقباضات و اقداماتی که باید انجام دهید بدهد. این اطلاعات می‌تواند مفید باشد تا خیلی زود به بیمارستان مراجعه نکنید و فقط به خانه بازگردانده شوید. به علاوه اینکه، برای مدت طولانی، رفتن به بیمارستان را به تأخیر نیندازید.

3. گزینه‌های تسکین درد در حین زايمان طبيعي برای من چیست؟

گزینه‌های تسکین درد زیادی در حین انجام زایمان به صورت طبیعی وجود دارد؛ بنابراین، در مورد روش‌های موجود با پزشک خود صحبت کنید. هم گزینه‌های پزشکی و هم غیرپزشکی برای بررسی وجود دارند. حتماً در مورد عوارض جانبی گزینه‌های دارویی مانند اکسید نیتروژن، پتیدین و بی‌حسی اپیدورال سؤال کنید.

4. آیا می‌توانم در حین زایمان، چیزی بخورم یا بنوشم؟

در حالی‌که از نظر فنی، خوردن یا نوشیدن در حین زايمان طبيعي، برای شما مشکلی ندارد؛ اما در مواردی که نیاز به بیهوشی عمومی دارید، این اجازه به شما داده نخواهد شد.

5. روش‌های استاندارد برای بررسی پزشکی نوزادان، بلافاصله پس از تولد چیست؟

در مورد روش‌های بررسی پزشکی رایجی که برای نوزادان تازه متولدشده اعمال می‌شود، مانند مکش مایع از بینی و دهان نوزادان، سؤال بپرسید. پزشک به شما توضیح خواهد داد که چه روش‌هایی را می‌توانید انتظار داشته باشید، کدام یک لازم است و کدام یک را بهتر است انتخاب کنید.