کولپوسکوپی

کولپوسکوپی (Colposcopy) روشی برای بررسی دهانه رحم، واژن و فرج با کمک ابزار جراحی به نام «کولپوسکوپ» است. این روش معمولاً در صورتی انجام می‌شود که نتایج آزمایش پاپ‌اسمیر (تست غربالگری که برای شناسایی سلول‌های غیرطبیعی دهانه رحم انجام می‌شود) غیرعادی باشد. کولپوسکوپ، یک میکروسکوپ بزرگ و الکتریکی با نور روشن است که به پزشک این امکان را می‌دهد تا دهانه رحم را واضح‌تر و با بزرگ‌نمایی بیشتر ببیند.

با استفاده از روش کولپوسکوپی، پزشک می‌تواند دهانه رحم فرد را با دقت بیشتری بررسی کند. این روش می‌تواند به تعیین وجود سلول‌های غیرطبیعی کمک کند. پزشک در طول معاینه، دهانه رحم را با محلول ید یا اسید استیک، شستشو می‌دهد. این محلول به حذف مخاط از دهانه رحم کمک می‌کند. انجام عمل کولپوسکوپی ممکن است باعث شود که فرد احساس سوزن سوزن شدن یا سوزش خفیفی کند.

در برخی موارد، پزشک ممکن است نمونه کوچکی از بافت، که به عنوان «بیوپسی» شناخته می‌شود، برای معاینه بعدی بگیرد. دو نوع بیوپسی وجود دارد. نوع اول، پزشک از بیرون دهانه رحم نمونه‌برداری می‌کند؛ نوع دوم، زمانی‌که از داخل دهانه رحم نمونه‌برداری می‌کند. پزشک بافت برداشته شده را برای بررسی و تشخیص سرطانی بودن سلول‌های غیرطبیعی به آزمایشگاه می‌فرستد.

اگر پزشک بیوپسی را انجام دهد، ممکن است فرد چندین روز پس از آن، خونریزی یا درد داشته باشد. ممکن است در صورتی که پزشک دستور انجام کولپوسکوپی را بدهد، نگران شوید؛ اما درک آزمایش و دانستن اینکه باید انتظار چه چیزی را داشته باشید، می‌تواند اضطراب شما را کاهش دهد. این آزمایش به‌طور کلی، سریع انجام می‌شود و حداقل میزان درد و ناراحتی را به همراه دارد.

دلایل انجام کولپوسکوپی

پزشک ممکن است کولپوسکوپی را در موارد زیر پیشنهاد کند:

• نتایج آزمایش پاپ‌اسمیر شما غیرطبیعی باشد.
• بعد از رابطه جنسی، دچار خونریزی شوید.
• رشد بافت غیرطبیعی بر روی دهانه رحم، فرج یا واژن داشته باشید.

همچنین می‌توان از این روش، برای تشخیص مشکلات و بیماری‌های زیر استفاده کرد:

1. سلول‌های غیرطبیعی دهانه رحم یا پیش‌سرطانی یا سرطان دهانه رحم، واژن یا فرج
2. زگیل تناسلی
3. التهاب دهانه رحم (سرویسیت)
4. در مواردی که تست HPV برای تایپ‌های پر خطر مثبت باشد.

آمادگی‌های لازم برای انجام کولپوسکوپی

جهت آماده شدن برای انجام این آزمایش، نیاز به انجام اقدامات زیادی نیست. با این حال، چند نکته وجود دارد که باید آن‌ها را در نظر داشته باشید، ابتدا از پزشک خود بخواهید که این آزمایش را با جزئیات به شما توضیح دهد. سپس اگر فکر می‌کنید باردار هستید، به پزشک خود اطلاع دهید. حتما در نظر داشته باشید که انجام آزمایش کولپوسکوپی را برای زمانی برنامه‌ریزی کنید که قاعدگی شدیدی ندارید.

خونریزی خفیف در آغاز یا پایان پریود، معمولاً خوب است؛ هرچند در این مورد، با پزشک خود مشورت کنید. 24 تا 48 ساعت قبل از معاینه کولپوسکوپی، از دوش واژینال و تامپون استفاده نکنید و یا رابطه جنسی نداشته باشید. برخی از پزشکان قبل از انجام آزمایش کولپوسکوپی، یک مسکن خفیف بدون نسخه را به بیماران خود توصیه می‌کنند تا در صورت نمونه‌برداری در بیوپسی، درد و ناراحتی احساس نکنید.

بهتر است این موضوع را قبل از روز آزمایش کولپوسکوپی، با پزشک خود در میان بگذارید. در نهایت نیز، برای راحتی بیشتر، مثانه و روده خود را قبل از آزمایش خالی کنید. توجه به این نکات می‌تواند روند انجام این آزمایش را برای شما آسان‌تر نماید.

روند انجام آزمایش با دستگاه کولپوسکوپ

کولپوسکوپی معمولاً در مطب پزشک انجام می‌شود و بین 10 تا 20 دقیقه طول می‌کشد و نیازی به بیهوشی ندارد. مواردی که می‌توانید در حین انجام این روش درمانی انتظار داشته باشید را، باید چنین بیان کنیم؛

• شما به پشت روی میز دراز می‌کشید و پاهایتان به حالت رکابی است؛ درست مانند معاینه لگن یا پاپ‌اسمیر.
• پزشک کولپوسکوپ را چند اینچ دورتر از فرج شما قرار می‌دهد و یک اسپکولوم را در واژن قرار می‌دهد. اسپکولوم دیواره‌های واژن شما را باز نگه ‌می‌دارد تا پزشک بتواند دهانه رحم شما را به‌خوبی بررسی کند.
• دهانه رحم و واژن شما با پنبه و محلول سرکه برای پاکسازی مخاط و برجسته کردن سلول‌های غیرطبیعی، آغشته می‌شوند.
• کولپوسکوپ، تماسی با بافت داخلی رحم شما ندارد. پزشک ممکن است از هر ناحیه‌ای که مشکوک به نظر می‌رسد عکس بگیرد و بیوپسی (نمونه‌برداری) انجام دهد.
• بعد از روند بیوپسی، اغلب از محلولی استفاده می‌شود که به کنترل خونریزی کمک می‌کند. این محلول، «مونسل» (Monsel) نامیده می‌شود و اغلب باعث ترشحات تیره‌‌رنگی می‌شود که بعد از عمل و برای چند روز، ادامه دارد.

برخی از زنان، قرار دادن اسپکولوم را ناراحت‌کننده می‌دانند. برخی دیگر، احساس سوزش ناشی از محلول سرکه را گزارش می‌کنند. اگر در طول آزمایش کولپوسکوپی احساس اضطراب می‌کنید، روی نفس‌های آهسته و عمیق تمرکز کنید تا بدن‌تان آرام‌تر شود.

انجام بیوپسی، همراه با کولپوسکوپی

اگر بیوپسی انجام می‌دهید، نحوه انجام این روش، به محل انجام این آزمایش بستگی دارد.

(1) بیوپسی دهانه رحم

انجام روش کولپوسکوپی، به‌طور کلی بدون درد است؛ اما روش بیوپسی دهانه رحم، ممکن است باعث گرفتگی، ناراحتی، خونریزی و درد در برخی از زنان شود. پزشک ممکن است به شما توصیه کند 30 دقیقه قبل از انجام عمل بیوپسی، مسکن مصرف کنید. همچنین ممکن است پزشک قبل از انجام بیوپسی، دهانه رحم را بی‌حس کند. می‌توانید در مورد بهترین روش انجام این نوع بیوپسی، با دکتر آزیتا ناصری متخصص زنان و زایمان مشورت نمایید.

(2) بیوپسی واژن

در حالت معمول نمونه‌برداری از بافت واژن، هیچ حسی در فرد ایجاد نمی‌کند؛ بنابراین در طول انجام بیوپسی واژن، احساس درد نخواهید داشت. قسمت پایین واژن، حس بیشتری دارد و پزشک ممکن است قبل از اقدام به بیوپسی، از یک بی‌حس‌کننده موضعی در این ناحیه استفاده کند.

اقدامات بعد از انجام کولپوسکوپی

بعد از انجام روش کولپوسکوپی، ممکن است تا سه روز، ترشحات تیره واژن و تا مدت یک هفته، کمی خونریزی داشته باشید. ممکن است در ناحیه واژن، احساس درد و ناراحتی داشته باشید و به مدت 1 تا 2 روز، گرفتگی خفیف را تجربه کنید. اگر از شما بیوپسی گرفته نشود، می‌توانید فوراً فعالیت عادی روزانه خود را از سر بگیرید. اگر بیوپسی انجام داده باشید، به مدت یک هفته، از استفاده تامپون، دوش، کرم‌های واژینال و رابطه جنسی خودداری کنید.

البته می‌توانید بلافاصله دوش بگیرید یا حمام کنید، اما بهتر است این کار را انجام ندهید. در نهایت نیز، هرگونه نگرانی را با پزشک خود در میان بگذارید. صرف نظر از نتایج کولپوسکوپی، ادامه روند معاینات منظم زنان و پاپ‌اسمیر، همان‌طور که پزشک به شما توصیه می‌کند، مهم و ضروری خواهد بود.

خطرات و عوارض آزمایش با دستگاه کولپوسکوپ

احتمال بروز خطرات و عوارض کولپوسکوپی و بیوپسی، حداقل است؛ اما ممکن است این روش با برخی عوارض نادر همراه باشد که از جمله آنها باید به موارد زیر اشاره کرد:

• خونریزی بسیار شدید یا بیش از مدت دو هفته
• تب یا لرز
• عفونت، مانند ترشحات شدید زردرنگ یا بدبو از واژن
• درد در ناحیه لگن
• اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

توجه داشته باشید که روش کولپوسکوپی و بیوپسی، باردار شدن را برای شما دشوارتر نخواهد کرد. از این رو انجام این آزمایش مانعی ندارد. تنها کافیست نزد پزشک متخصص اقدام به انجام آن نمایید.

تفسیر نتایج کولپوسکوپی

از پزشک خود بپرسید که اگر نتایج کولپوسکوپی را به موقع دریافت نکردید، چه زمانی می‌توانید منتظر نتایج آزمایش و پیگیری آن باشید؟ نتایج به تعیین اینکه آیا به آزمایش‌ها یا درمان اضافی نیاز دارید کمک می‌کنند. اگر نتایج، هیچ ناهنجاری‌ای را نشان ندهند، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای بررسی اینکه چرا تست پاپ‌اسمیر شما غیرطبیعی بوده، توصیه کند؛ یا ممکن است انجام یک معاینه بعدی را به شما پیشنهاد کند.

در صورت انجام بیوپسی، یک متخصص پاتولوژیست نمونه‌های بافت بیوپسی را بررسی می‌کند و به دنبال ناهنجاری می‌گردد. نتایج بیوپسی ممکن است به تشخیص سلول‌های غیرطبیعی دهانه رحم، پیش‌سرطانی، سرطان و سایر شرایط قابل درمان کمک کند. پزشک بر اساس نتایج این آزمایش و بیوپسی، توصیه‌هایی را ارائه خواهد کرد. زمانی را با پزشک خود در نظر بگیرید تا به تمام سؤال‌های شما پاسخ دهد.

جمع‌بندی

کولپوسکوپی روشی است که پزشکان برای بررسی دهانه رحم یا واژن از نظر وجود سلول‌های غیرطبیعی یا سایر شرایط زمینه‌ای، استفاده می‌کنند. در طول این روش، پزشک احتمالاً دهانه رحم یا واژن را با محلولی شستشو می‌دهد که ممکن است باعث احساس درد یا سوزش خفیف شود.

در برخی موارد، پزشک در صورت یافتن بافت غیرطبیعی، ممکن است که بیوپسی یا نمونه‌برداری از بافت رحم را انجام دهد. یک فرد معمولاً برای بهبودی بعد از عمل، به حداقل زمان ممکن نیاز دارد؛ هرچند که او ممکن است خونریزی موقت یا درد خفیف را تجربه کند.

برای انجام این آزمایش، دکتر آزیتا ناصری متخصص زنان و زایمان، خدمات بسیار مطلوبی به بیماران خود ارائه می‌کند. ایشان همچنین خدمات دیگری همچون درمان تنبلی تخمدان، ارائه اطلاعات در خصوص انواع روش‌های زایمان (زایمان سزارین و زایمان طبیعی) و … را نیز در اختیار بیماران خود قرار می‌دهد. از این رو می‌توانید نزد ایشان در مورد هر مسئله‌ای اطلاعات کسب کرده و مشکلات خود را برطرف سازید.

سوالات متداول

• آیا اگر نیاز به کولپوسکوپی داشته باشیم، جای نگرانی وجود دارد؟

شما نباید نگران باشید. این احتمال وجود دارد که سرطان نداشته باشید و اگر سلول‌های پیش‌سرطانی دارید، تا زمانی‌که منتظر قرار ملاقات بعدی خود با پزشک هستید، به احتمال زیاد سرطانی نمی‌شوند. انجام این آزمایش می‌تواند به پزشک شما اجازه دهد تا سلول‌های پیش‌سرطانی را زود شناسایی و درمان کند تا دیگر نگران بروز سرطان نباشید.

• چه فردی کولپوسکوپی را انجام می‌دهد؟

پزشک متخصص زنان و زایمان می‌تواند با استفاده از دستگاه کولپوسکوپ، این آزمایش را انجام دهد. البته گاهی اوقات هم، متخصصان آموزش دیده به نام «کولپوسکوپیست» این عمل را انجام می‌دهند. انجام این روش توسط یک پزشک متخصص با تجربه، احتمال تشخیص زودهنگام سلول‌های پیش‌سرطانی را افزایش می‌دهد.

• آیا بیوپسی با دستگاه کولپوسکوپ، جراحی محسوب می‌شود؟

کولپوسکوپی جراحی نیست؛ اما بیوپسی به عنوان یک روش جراحی جزئی در نظر گرفته می‌شود. بیوپسی گاهی اوقات به عنوان بخشی از این آزمایش اتفاق می‌افتد. اگر پزشک شما هرگونه ناهنجاری را در طول انجام آزمایش مشاهده کند، می‌تواند نمونه‌ای از بافت مشکوک را بردارد.

• کولپوسکوپی چقدر دردناک است؟

انجام این آزمایش، نسبتاً بدون درد است. هنگامی‌که اسپکولوم وارد واژن شما می‌شود، ممکن است فشار کمی احساس کنید. هنگامی‌که محلول با دهانه رحم تماس پیدا می‌کند، ممکن است احساس سوزش خفیفی داشته باشید. اگر نیاز به بیوپسی دارید، ممکن است هنگام نمونه‌برداری، یک نیشگون گرفتن شدید یا احساسی مانند گرفتگی در پریود داشته باشید. مصرف مسکن‌های بدون نسخه قبل از انجام معاینه، می‌تواند به کاهش درد کمک کند.

• در صورت باردار بودن، می‌توانیم کولپوسکوپی داشته باشیم؟

در صورتی‌که باردار هستید، باید پیش از شروع آزمایش، پزشک خود را در جریان قرار دهید. این روش در طی بارداری قابل انجام است؛ اما ممکن است احتمال خونریزی در حین انجام آن را افزایش دهد.